سیستم خنک‌کننده خودرو، نقش مهمی در حفظ سلامت و عملکرد صحیح موتور ایفا می‌کند. این سیستم با به گردش درآوردن مایع خنک‌کننده (که به اشتباه آب رادیاتور نامیده می‌شود)، دمای موتور را در محدوده استاندارد نگه می‌دارد. به همین دلیل، کم شدن آب رادیاتور یک نشانه هشداردهنده بسیار جدی است که هرگز نباید نادیده گرفته شود. این اتفاق، خود یک مشکل نیست، بلکه علامتی از وجود یک نقص فنی در بخشی از سیستم است که بی‌توجهی به آن می‌تواند منجر به آسیب‌های شدید و پرهزینه‌ای مانند سوختن واشر سرسیلندر یا حتی از کار افتادن کامل موتور شود. در این مقاله، ۱۰ علت اصلی که منجر به کم شدن آب رادیاتور می‌شوند را از ساده‌ترین تا جدی‌ترین موارد بررسی خواهیم کرد.
علل خارجی و قابل مشاهده دلایل کم شدن آب رادیاتور
در بسیاری از موارد، علت کم شدن مایع خنک‌کننده، نشتی‌های خارجی است که با کمی دقت قابل شناسایی هستند. پیش از هر اقدام پیچیده‌ای، این موارد را بررسی کنید.
۱. سوراخ شدن رادیاتور
رادیاتور به دلیل قرار گرفتن در جلوی خودرو، همواره در معرض برخورد سنگریزه، حشرات و سایر اجسام پرتاب شده از سطح جاده قرار دارد. این برخوردها می‌توانند به مرور زمان باعث ایجاد سوراخ‌های ریز در بدنه آن شوند. همچنین، فرسودگی و خوردگی داخلی ناشی از استفاده از آب شهری به جای ضدیخ، یکی دیگر از دلایل اصلی سوراخ شدن رادیاتور است.
- علائم تشخیص: واضح‌ترین نشانه، مشاهده قطرات مایع خنک‌کننده (معمولاً به رنگ سبز، قرمز یا آبی) در زیر قسمت جلویی خودرو، به‌ویژه پس از چند ساعت پارک بودن است. استشمام بوی شیرین و خاص ضدیخ در اطراف خودرو نیز می‌تواند نشانه نشتی باشد.
۲. نشتی در اتصالات و شلنگ‌ها
سیستم خنک‌کننده دارای چندین شلنگ لاستیکی است که مایع را بین رادیاتور، موتور و بخاری به گردش درمی‌آورند. این شلنگ‌ها به دلیل قرار گرفتن در معرض حرارت شدید موتور، به مرور زمان خشک، شکننده و فرسوده می‌شوند و ترک می‌خورند. بست‌های فلزی که این شلنگ‌ها را به قطعات مختلف متصل می‌کنند نیز ممکن است شل شده یا دچار زنگ‌زدگی شوند.
- علائم تشخیص: به دنبال لکه‌های خیس، تغییر رنگ یا رسوبات رنگی روی بدنه شلنگ‌ها و اطراف بست‌های فلزی باشید. گاهی نشتی تنها زمانی که موتور گرم و سیستم تحت فشار است، خود را نشان می‌دهد.
۳. خرابی درب رادیاتور یا منبع انبساط
درب رادیاتور یک قطعه ساده اما بسیار مهم است. وظیفه آن، حفظ فشار استاندارد درون سیستم خنک‌کننده است تا نقطه جوش مایع بالا برود. اگر فنر یا واشر لاستیکی این درب خراب شود، نمی‌تواند فشار را به درستی حفظ کند. در نتیجه، مایع خنک‌کننده در دمایی پایین‌تر از حد معمول به جوش آمده و از طریق سوپاپ درب، به صورت بخار خارج می‌شود.
- علائم تشخیص: مشاهده رسوبات سفید یا رنگی در اطراف درب رادیاتور یا منبع انبساط. شنیدن صدای «فِس فِس» پس از خاموش کردن موتور داغ. گرم شدن بیش از حد موتور در سرعت‌های بالا.
- مشکلات قطعات داخلی سیستم خنک‌کننده
اگر هیچ نشتی خارجی واضحی پیدا نکردید، مشکل شاید مربوط به عملکرد نادرست یکی از قطعات داخلی سیستم باشد.
۴. خرابی واترپمپ
واترپمپ، قسمت مهم سیستم خنک‌کننده است که مایع را در کل مدار به گردش درمی‌آورد. این قطعه دارای یک واشر و کاسه نمد است که با گذشت زمان فرسوده و باعث نشتی مایع از قسمت زیرین آن می‌شوند.
- علائم تشخیص: مشاهده قطرات آب در زیر پولی واترپمپ (معمولاً در قسمت جلوی موتور و نزدیک به تسمه‌ها). شنیدن صدای شبیه به ساییدگی یا ناله از قسمت جلوی موتور که با افزایش دور موتور، بیشتر می‌شود. بالا رفتن سریع دمای موتور.
۵. نشتی از رادیاتور بخاری
رادیاتور بخاری، یک رادیاتور کوچک است که در داخل داشبورد قرار داشته و وظیفه تولید گرمای کابین را بر عهده دارد. این قطعه نیز ممکن است دچار خوردگی و نشتی شود.
- علائم تشخیص: استشمام بوی شیرین ضدیخ در داخل کابین خودرو. خیس شدن کفپوش سمت شاگرد. ایجاد یک لایه بخار چرب و مه‌آلود روی سطح داخلی شیشه جلو که به سختی پاک می‌شود.
۶. نقص یا خرابی ترموستات
ترموستات یک شیر حساس به دماست که مسیر گردش مایع خنک‌کننده به سمت رادیاتور را کنترل می‌کند. اگر ترموستات در حالت بسته گیر کند، مایع نمی‌تواند به رادیاتور برسد تا خنک شود. در نتیجه، مایع درون موتور به سرعت به نقطه جوش رسیده و فشار سیستم به شدت بالا می‌رود. این فشار اضافی باعث سرریز شدن مایع از منبع انبساط و کم شدن آب رادیاتور می‌شود. در صورت بروز چنین مشکلاتی برای خودروهای خاص، بهتر است از خدمات تخصصی مانند امداد خودرو مدیران خودرو کمک بگیرید.
علل جدی و پنهان: مشکلات مرتبط با موتور
این دسته از مشکلات، جدی‌ترین و پرهزینه‌ترین دلایل کم شدن آب رادیاتور هستند و نیاز به تشخیص فوری توسط یک متخصص دارند.
۷. خرابی یا نیم‌سوز شدن واشر سرسیلندر
این یکی از بدترین سناریوهای ممکن است. واشر سرسیلندر، قطعه‌ای است که بین بلوک موتور و سرسیلندر قرار گرفته و وظیفه آب‌بندی کانال‌های آب، روغن و محفظه احتراق را بر عهده دارد. اگر این واشر بسوزد، مایع خنک‌کننده می‌تواند وارد محفظه احتراق یا کانال‌های روغن شود.
- علائم تشخیص:
- خروج دود سفید غلیظ و غیرعادی از اگزوز (نشانه سوختن آب در سیلندر).
- مشاهده کف شیره‌ای یا مایع شیری‌رنگ روی گیج روغن یا درب قالپاق سوپاپ (نشانه ترکیب شدن آب و روغن).
- وجود حباب در منبع انبساط هنگام گاز دادن (نشانه ورود فشار کمپرس سیلندر به سیستم خنک‌کننده).
- بد کار کردن و لرزش موتور، به‌ویژه در هنگام صبح.
۸. هوا گرفتن سیستم خنک‌کننده
اگر به تازگی مایع رادیاتور را تعویض کرده‌اید و سیستم به درستی هواگیری نشده باشد، حباب‌های هوا در مدار باقی می‌مانند. این حباب‌ها مانع از گردش صحیح مایع شده و باعث بالا رفتن آمپر آب و جوش آوردن خودرو می‌شوند که در نهایت منجر به سرریز شدن و کم شدن سطح مایع خواهد شد.
۹. رسوب یا گرفتگی مدار رادیاتور
استفاده مداوم از آب لوله‌کشی به جای مایع استاندارد (ترکیب ضدیخ و آب مقطر)، باعث ایجاد رسوبات و زنگ‌زدگی شدید در کانال‌های باریک رادیاتور می‌شود. این گرفتگی‌ها، گردش مایع را مختل کرده و توانایی رادیاتور برای خنک کردن را به شدت کاهش می‌دهند که نتیجه آن، جوش آوردن خودرو در ترافیک یا هوای گرم است.
۱۰. خرابی فن رادیاتور
فن رادیاتور در سرعت‌های پایین یا زمانی که خودرو متوقف است، با ایجاد جریان هوا، به خنک شدن مایع درون رادیاتور کمک می‌کند. اگر موتور فن، سنسور دما یا رله آن خراب شود، فن به موقع روشن نشده و دمای موتور در ترافیک به سرعت بالا می‌رود و باعث جوش آوردن و کم شدن آب رادیاتور می‌شود.
کم شدن آب رادیاتور را جدی بگیرید
همانطور که مشاهده کردید، دلایل متعددی می‌توانند باعث کم شدن مایع خنک‌کننده شوند. نادیده گرفتن این علامت هشداردهنده، ریسک بزرگی است که می‌تواند به جای یک تعمیر ساده و کم‌هزینه، شما را با هزینه‌های سنگین تعمیر اساسی موتور مواجه کند.
اگر با هر یک از این علائم مواجه شدید و نیاز به عیب‌یابی دقیق و کمک فوری دارید، می‌توانید با شماره ۸۲۸۰۴۳۶۹-۰۲۱ با تیم‌های تخصصی امداد خودرو تهران تماس بگیرید. کارشناسان ما آماده‌اند تا به شما مشاوره داده و در صورت لزوم، برای تشخیص دقیق مشکل در محل شما حاضر شوند.